Krommeniedijk 191
1561 GT Krommenie
Gemeentelijk monument
Het pand heeft architectuurhistorische waarde als boerderij met invloeden van de neo-renaissance en de chalet stijl. Het pand kent goede verhoudingen van de voorgevel en goede detailleringen en ornamentiek.
De geslotenheid van de kap en gevels van het bedrijfsgedeelte is behouden gebleven.
De stolp heeft cultuurhistorische waarde als tastbaar overblijfsel van het agrarische verleden van Krommeniedijk. Tevens is de stolp een zeer streekeigen boerderijentype.
Het pand heeft situationele waarde door zijn ligging aan de dijk met doorzichten naar het open achterland en heeft ensemblewaarde met de naastgelegen boerderij en vanwege de erf inrichting met bomen voor de gevel en de erf verharding.
Het pand is gaaf in hoofdvorm en grotendeels in detaillering. Ook de historische opzet van de boerderij, de scheiding tussen het woongedeelte en bedrijfsgedeelte is herkenbaar en goed afleesbaar.
In Krommeniedijk zijn 6 historische stolpen geïnventariseerd, waarvan 1 herbouw betreft en 1 zeer gerenoveerd is. De overige 4 stolpen zijn de enig overgebleven historische stolpen van Krommeniedijk. De historische stolp in Krommeniedijk is zeldzaam aan het worden.
Ook is een boerderij met stijlkenmerken van de neo-renaissance en de chalet stijl is zeldzaam.
De exacte bouwdatum van het pand is niet bekend en archiefstukken hierover ontbreken. Op de minuutplan van 1810 is wel bebouwing te zien op de locatie, maar geen vierkante stolp. Het pand is in ieder geval van na 1810. De geveltop in chalet stijl doet vermoeden dat het pand dateert uit het einde van de 19e eeuw. De speklagen en het meerkleurig siermetselwerk doet denken aan de neorenaissance. Het meerkleurig siermetselwerk doet echter eerder vermoeden dat het pand dateert uit het eerste kwart van de 20ste eeuw (1900-1925). Volgens informatie van de boerderijenstichting Noord-Holland is de boerderij in 1911 gebouwd. In 1972 is in de linker zijgevel een toegang gemaakt en is de indeling van het woongedeelte minimaal gewijzigd vanwege het creëren van een toilet. Het vierkant, de stal en de dors blijven in 1972 gewoon gehandhaafd.
Het vrijstaande pand staat aan de westkant van de dijk en staat op een rechthoekige plattegrond. De stolp heeft één bouwlaag onder een piramidedak gedekt met Oud-Hollandse pannen. De kap is geheel gesloten op twee dakramen in het dakvlak van de linker zijgevel na.
De bakstenen voorgevel staat op een plint en heeft speklagen. De gevel wordt beëindigd door een kroonlijst. Het midden van de gevel bestaat uit een topgevel onder een zadeldak geplaatst. De windveren en makelaar zijn in chalet stijl uitgevoerd. Links van het midden is de toegang gesitueerd bestaande uit een enkele deur met bovenlicht. Verder zijn verschillende H-vensters in de gevel te zien. Boven alle gevelopeningen zijn strekken zichtbaar. In de geveltop is een driedelig venster geplaatst met boven het venster een driepasboog en tweekleurig siermetselwerk in het spaarveld. Geheel in de geveltop bevind zich een siermetselwerk met overhoekse muizentand uitgevoerd in baksteen met daarboven een gevelsteen met vermoedelijk een jaartal erin.
De linker zijgevel is gepleisterd. Geheel rechts in de gevels zijn twee vensters geplaatst. Daarnaast is de toegang gesitueerd bestaande uit een enkele deur.
De rechter zijgevel is niet zichtbaar vanwege een hek voor de gevel.
Bronnen:
– Beeldbank Zaanstad
– Beeldbank boerderijenstichting Noord-Holland
– Encyclopedie van de Zaanstreek, deel 1 en 2, J.P. Woudt (1991)
– Monumenten Inventarisatie project Noord-Holland Gemeente Zaanstad, Deelgebied Koog a/d Zaan en Zaandijk (1992) en fotokaarten.
– Architectuur en stedenbouw in Noord-Holland 1850-1940, E. van der Kleij (1993)
– Architectuur en stedenbouw Zaanstreek 1850-1940, P. Kleij (1993)
– Nai database (www.nai.nl)
– Bonas database (www.bonas.nl)
– Monumenten in Nederland, Noord-Holland, R. Stenvert (2006)